Trách nhiệm hình sự công chứng ngoài trụ sở có phát sinh không?

Công chứng ngoài trụ sở là hình thức được pháp luật cho phép nhằm bảo đảm quyền tiếp cận dịch vụ công chứng của người dân trong những trường hợp đặc biệt. Tuy nhiên, trong thực tiễn, nhiều vụ việc tranh chấp, khiếu nại, thậm chí tố cáo hình sự phát sinh từ các giao dịch được công chứng tại nhà, bệnh viện hoặc nơi cư trú. Điều này đặt ra câu hỏi quan trọng: Công chứng ngoài trụ sở có làm phát sinh trách nhiệm hình sự không? Và trong những trường hợp nào, trách nhiệm hình sự khi công chứng ngoài trụ sở thực sự được đặt ra theo quy định pháp luật?

>>> Xem thêm: Văn phòng công chứng có làm việc ngoài giờ hành chính hay không?

1. Cơ sở pháp lý về công chứng ngoài trụ sở

1.1. Quy định của Luật Công chứng

Theo khoản 2 Điều 44 Luật Công chứng 2014, công chứng viên được thực hiện công chứng ngoài trụ sở trong các trường hợp:

Người yêu cầu công chứng già yếu, không thể đi lại;
Người đang điều trị tại cơ sở y tế;
Trường hợp có lý do chính đáng khác theo quy định pháp luật.

📌 Như vậy, công chứng ngoài trụ sở là hợp pháp nếu đúng điều kiện, nhưng không đồng nghĩa với việc miễn trừ trách nhiệm pháp lý cho công chứng viên.

1.2. Nguyên tắc hành nghề công chứng

Theo Điều 7 Luật Công chứng 2014, công chứng viên phải:

Tuân thủ Hiến pháp và pháp luật;
Trung thực, khách quan;
Chịu trách nhiệm trước pháp luật về văn bản công chứng.

Đây là cơ sở quan trọng để xem xét trách nhiệm pháp lý, trong đó có trách nhiệm hình sự, nếu có hành vi vi phạm nghiêm trọng.

2. Công chứng ngoài trụ sở có tự động làm phát sinh trách nhiệm hình sự không?

2.1. Không phải mọi sai sót đều dẫn đến trách nhiệm hình sự

Pháp luật hình sự không hình sự hóa mọi vi phạm trong hoạt động công chứng. Trên thực tế:

Sai sót nghiệp vụ thông thường → trách nhiệm dân sự, hành chính;
Vi phạm có yếu tố lỗi cố ý, gây hậu quả nghiêm trọng → có thể phát sinh trách nhiệm hình sự.

👉 Do đó, công chứng ngoài trụ sở tự thân không làm phát sinh trách nhiệm hình sự, nếu việc công chứng đúng quy định pháp luật.

2.2. Khi nào trách nhiệm hình sự công chứng ngoài trụ sở được đặt ra?

Cố ý làm trái quy định pháp luật;
Biết rõ giao dịch trái pháp luật nhưng vẫn công chứng;
Tiếp tay cho hành vi gian dối, chiếm đoạt tài sản.

>>> Xem thêm: Dịch vụ sang tên sổ đỏ trọn gói, uy tín, cam kết không phát sinh chi phí bất hợp lý

3. Các tội danh có thể liên quan đến trách nhiệm hình sự công chứng ngoài trụ sở

3.1. Tội giả mạo trong công tác

Theo Điều 359 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017), người có chức vụ, quyền hạn vì vụ lợi hoặc động cơ cá nhân mà:

Lập văn bản giả;
Xác nhận nội dung sai sự thật;

Xem thêm: Nắm rõ chi phí sang tên sổ đỏ hộ gia đình

thì có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

📌 Nếu công chứng viên ghi nhận không đúng thực tế về tình trạng sức khỏe, ý chí tự nguyện khi công chứng tại nhà, hành vi này có thể bị xem xét theo tội danh này.

3.2. Tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng

Theo Điều 360 Bộ luật Hình sự 2015, người có trách nhiệm mà:

Không thực hiện hoặc thực hiện không đúng nhiệm vụ;
Gây thiệt hại nghiêm trọng đến tài sản, quyền lợi hợp pháp của người khác;

thì có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

👉 Trong bối cảnh công chứng ngoài trụ sở, việc không xác minh năng lực hành vi, không làm rõ sự tự nguyện có thể là căn cứ xem xét trách nhiệm hình sự nếu gây hậu quả lớn.

3.3. Tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ

Theo Điều 356 Bộ luật Hình sự 2015, nếu công chứng viên:

Lợi dụng vị trí nghề nghiệp;
Thực hiện công chứng trái quy định để trục lợi;

thì có thể bị xử lý hình sự.

4. Mối quan hệ giữa trách nhiệm hình sự công chứng ngoài trụ sở và các loại trách nhiệm pháp lý khác

4.1. Phân biệt trách nhiệm hình sự – dân sự – hành chính

Không phải mọi tranh chấp đều dẫn đến hình sự. Cần phân biệt:

Hủy văn bản công chứng → hậu quả dân sự;
Xử phạt công chứng viên → trách nhiệm hành chính;
Truy cứu trách nhiệm hình sự → chỉ áp dụng khi đủ yếu tố cấu thành tội phạm.

📌 Đây là nguyên tắc quan trọng nhằm tránh hình sự hóa quan hệ dân sự.

4.2. Vai trò của hậu quả và yếu tố lỗi

Tòa án và cơ quan điều tra thường xem xét:

Mức độ thiệt hại thực tế;
Yếu tố lỗi (cố ý hay vô ý);
Mối quan hệ nhân quả giữa hành vi công chứng sai và hậu quả xảy ra.

>>> Xem thêm: Dịch vụ công chứng lấy ngay tại văn phòng công chứng Hà Nội

5. Ví dụ thực tế minh họa về trách nhiệm hình sự công chứng ngoài trụ sở

Ví dụ:
Công chứng viên X thực hiện công chứng hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất tại nhà riêng của bà B (85 tuổi). Mặc dù bà B có biểu hiện mất khả năng nhận thức, công chứng viên vẫn xác nhận bà “hoàn toàn minh mẫn, tự nguyện ký kết”.

Sau đó, các con bà B tố cáo hành vi công chứng trái pháp luật. Kết quả giám định y khoa xác định tại thời điểm ký, bà B không đủ năng lực hành vi dân sự.

➡️ Cơ quan điều tra xem xét trách nhiệm hình sự của công chứng viên về hành vi xác nhận sai sự thật trong khi thi hành công vụ, do hậu quả là tài sản lớn bị dịch chuyển trái ý chí của chủ sở hữu.

>>> Xem thêm: Cách kiểm tra sổ đỏ giả online giúp bạn tiết kiệm thời gian và chi phí

Xem thêm: Những yếu tố khiến công chứng tại nhà dễ phát sinh tranh chấp thừa kế

Kết luận

Công chứng ngoài trụ sở không đương nhiên làm phát sinh trách nhiệm hình sự, nhưng trong những trường hợp công chứng viên:

Cố ý làm trái quy định;
Không trung thực trong lời chứng;
Gây hậu quả nghiêm trọng;

thì trách nhiệm hình sự khi công chứng ngoài trụ sở hoàn toàn có thể được đặt ra theo quy định Bộ luật Hình sự.

Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!

Các bài viết liên quan:

>>> Thủ tục công chứng chia thừa kế cần những giấy tờ gì?

>>> Dịch vụ làm sổ hồng nhận làm cho đất xen kẹt, đất chưa đủ điều kiện

>>> Phí công chứng giấy ủy quyền là bao nhiêu theo quy định của pháp luật hiện hành

>>> Giải pháp hạn chế tranh chấp khi thực hiện công chứng ngoài văn phòng

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ

Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà

Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.

Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.