Gây thiệt hại cho Nhà nước: Văn bản công chứng có bị hủy?

Trong thực tiễn công chứng, có những hợp đồng tuy đáp ứng đầy đủ hình thức nhưng bị xác định gây thiệt hại thực tế cho Nhà nước thông qua việc làm thất thu ngân sách, xâm phạm tài sản công hoặc phá vỡ trật tự quản lý nhà nước. Khi đó, văn bản công chứng không chỉ mất giá trị bảo đảm an toàn pháp lý mà còn có nguy cơ bị Tòa án tuyên hủy.

Bài viết phân tích vấn đề hủy văn bản công chứng khi hợp đồng bị xác định gây thiệt hại thực tế cho Nhà nước, trên cơ sở quy định pháp luật hiện hành, thực tiễn áp dụng và ví dụ minh họa cụ thể.

>>> Xem thêm: Đang cần công chứng gấp? Văn phòng công chứng Hà Nội luôn sẵn sàng hỗ trợ bạn!

1. Thế nào là hợp đồng gây thiệt hại thực tế cho Nhà nước?

1.1. Khái niệm thiệt hại thực tế cho Nhà nước trong giao dịch công chứng

Thiệt hại thực tế cho Nhà nước được hiểu là:

Làm thất thu thuế, phí, lệ phí theo quy định;
Làm thất thoát tài sản công, đất công;
Gây ảnh hưởng đến trật tự quản lý tài chính, đất đai, đầu tư công;
Làm phát sinh nghĩa vụ tài chính trái pháp luật cho ngân sách nhà nước.

Những thiệt hại này không mang tính giả định mà đã hoặc chắc chắn sẽ xảy ra.

1.2. Các dạng hợp đồng công chứng thường gây thiệt hại cho Nhà nước

Một số trường hợp phổ biến:

Hợp đồng mua bán, chuyển nhượng khai giá thấp để trốn thuế;
Hợp đồng tặng cho, ủy quyền giả tạo nhằm né nghĩa vụ tài chính;
Chuyển dịch quyền sử dụng đất có nguồn gốc là đất được Nhà nước giao, cho thuê có điều kiện nhưng không đủ điều kiện chuyển nhượng;
Hợp đồng làm hợp thức hóa việc chiếm giữ, sử dụng tài sản công trái phép.

2. Căn cứ pháp lý xác định giao dịch gây thiệt hại cho Nhà nước

2.1. Vi phạm điều cấm của pháp luật, xâm phạm lợi ích công cộng

Theo Điều 123 Bộ luật Dân sự 2015, giao dịch dân sự có nội dung:

Vi phạm điều cấm của pháp luật, trái đạo đức xã hội thì vô hiệu.

Hợp đồng gây thiệt hại thực tế cho Nhà nước được xem là:

Xâm phạm lợi ích công cộng;
Vi phạm các quy định quản lý tài sản, tài chính nhà nước.

2.2. Giao dịch giả tạo, che giấu nghĩa vụ tài chính

Theo Điều 124 Bộ luật Dân sự 2015, giao dịch dân sự giả tạo nhằm:

Che giấu giao dịch khác;
Trốn tránh nghĩa vụ với Nhà nước,

thì giao dịch giả tạo vô hiệu, kéo theo hệ quả hủy văn bản công chứng.

>>> Xem thêm: Từ nay, việc sang tên sổ đỏ sẽ không còn là nỗi lo với dịch vụ sang tên sổ đỏ hỗ trợ tận tình mọi hồ sơ phức tạp.

Xem thêm: Hướng dẫn thủ tục làm sổ đỏ đất ao mới nhất 2023

3. Căn cứ hủy văn bản công chứng theo Luật Công chứng

3.1. Văn bản công chứng bị hủy khi vi phạm pháp luật nghiêm trọng

Theo Điều 51 Luật Công chứng 2014, Tòa án có quyền:

Tuyên bố văn bản công chứng vô hiệu nếu việc công chứng vi phạm pháp luật.

Khi hợp đồng được công chứng nhưng nội dung:

Gây thiệt hại cho Nhà nước;
Trái với chính sách quản lý,

thì văn bản công chứng không được pháp luật bảo vệ.

3.2. Trách nhiệm của công chứng viên trong việc bảo vệ lợi ích công

Theo Điều 7 Luật Công chứng 2014, công chứng viên có nghĩa vụ:

Tuân thủ Hiến pháp và pháp luật;
Bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân.

Nếu công chứng viên bỏ qua dấu hiệu gây thiệt hại cho Nhà nước, văn bản công chứng vẫn có thể bị hủy, đồng thời phát sinh trách nhiệm nghề nghiệp.

4. Hệ quả pháp lý khi hủy văn bản công chứng do gây thiệt hại cho Nhà nước

4.1. Xử lý hậu quả của giao dịch vô hiệu

Theo Điều 131 Bộ luật Dân sự 2015:

Các bên hoàn trả cho nhau những gì đã nhận;
Bên có lỗi phải bồi thường thiệt hại;
Nhà nước được truy thu thuế, xử phạt hành chính, thậm chí xem xét trách nhiệm khác.

4.2. Trách nhiệm liên quan của các chủ thể

Tùy mức độ vi phạm:

Các bên tham gia giao dịch có thể bị xử phạt vi phạm hành chính về thuế, đất đai;
Công chứng viên có thể bị xử lý kỷ luật, bồi thường;
Trường hợp nghiêm trọng có thể bị xem xét trách nhiệm hình sự theo pháp luật chuyên ngành.

>>> Xem thêm: Những yêu cầu quan trọng nhất của hồ sơ đã được liệt kê rõ trong Thủ tục làm sổ đỏ.

5. Ví dụ minh họa thực tế

Ví dụ thực tế:

Ông A và bà B ký hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất và được công chứng. Trong hợp đồng:

Giá chuyển nhượng ghi 1 tỷ đồng;
Thực tế hai bên thỏa thuận 3 tỷ đồng.

Sau thanh tra thuế, cơ quan chức năng xác định:

Hợp đồng nhằm trốn thuế thu nhập cá nhân và lệ phí trước bạ;
Nhà nước bị thất thu ngân sách.

Tòa án kết luận:

Hợp đồng là giao dịch giả tạo;
Gây thiệt hại thực tế cho Nhà nước.

Kết quả, văn bản công chứng bị tuyên hủy, các bên bị truy thu thuế và xử phạt theo quy định.

6. Kết luận

Hủy văn bản công chứng khi hợp đồng bị xác định gây thiệt hại thực tế cho Nhà nước là biện pháp pháp lý cần thiết nhằm:

Bảo vệ lợi ích công cộng và ngân sách nhà nước;
Ngăn chặn việc lợi dụng công chứng để hợp thức hóa hành vi trái pháp luật;
Bảo đảm trật tự quản lý trong các lĩnh vực nhạy cảm như đất đai, tài chính, thuế.

Xem thêm: Trường hợp khi người ở nhờ muốn chuyển nhượng quyền ở nhờ

Đối với cả người yêu cầu công chứng và công chứng viên, việc xác lập giao dịch trung thực, đúng bản chất và đúng nghĩa vụ với Nhà nước là điều kiện tiên quyết để văn bản công chứng có giá trị pháp lý bền vững.

Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!

Các bài viết liên quan:

>>> Khai nhận di sản quyền thuê kho bãi.

>>> Trường hợp nào pháp luật cho phép công chứng ngoài trụ sở được thực hiện hợp lệ?

>>> Công chứng ủy quyền và những giới hạn pháp lý cần đặc biệt lưu ý.

>>> Chứng thực chữ ký và vai trò xác minh chủ thể ký kết.

>>> Công ty dịch thuật trong xử lý hồ sơ pháp lý đa ngôn ngữ.

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ

Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà

Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.

Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.