Né nghĩa vụ thuế sau giao dịch: Văn bản công chứng có bị hủy?
Trong thực tiễn giao dịch dân sự, đặc biệt là mua bán, chuyển nhượng bất động sản, không ít trường hợp các bên lập hợp đồng công chứng với mục đích che giấu bản chất giao dịch thực, nhằm né tránh hoặc giảm thiểu nghĩa vụ thuế phát sinh sau đó. Khi bị phát hiện, những hợp đồng này không chỉ tiềm ẩn rủi ro tranh chấp mà còn có thể trở thành căn cứ để Tòa án hủy văn bản công chứng.
Bài viết phân tích hủy văn bản công chứng khi hợp đồng được lập nhằm né tránh nghĩa vụ thuế, trên cơ sở Luật Công chứng 2014, Bộ luật Dân sự 2015 và pháp luật thuế hiện hành, kèm ví dụ minh họa thực tế.
>>> Xem thêm: Đặc biệt phù hợp với người đi làm, phòng công chứng có quy trình linh hoạt, giúp bạn không phải xin nghỉ việc để làm hồ sơ.
1. Nhận diện hành vi lập hợp đồng công chứng nhằm né tránh nghĩa vụ thuế
C
1.1. Nghĩa vụ thuế trong giao dịch dân sự
Theo quy định pháp luật thuế, khi phát sinh các giao dịch như:
Chuyển nhượng quyền sử dụng đất;
Mua bán nhà ở;
Tặng cho, chuyển nhượng tài sản có đăng ký;
các bên có nghĩa vụ thực hiện thuế thu nhập cá nhân, lệ phí trước bạ và các khoản tài chính khác theo quy định.
1.2. Dấu hiệu hợp đồng được lập để né tránh nghĩa vụ thuế
Hợp đồng công chứng có thể bị coi là nhằm né tránh nghĩa vụ thuế khi có các dấu hiệu:
Ghi giá chuyển nhượng thấp bất thường so với giá thực tế;
Lập hợp đồng tặng cho để che giấu giao dịch mua bán;
Lập hợp đồng giả tạo tại thời điểm chưa phát sinh nghĩa vụ thuế, nhưng thực chất để trốn tránh nghĩa vụ sẽ phát sinh;
Các bên thỏa thuận ngầm khác với nội dung hợp đồng công chứng.
2. Căn cứ pháp lý hủy văn bản công chứng do né tránh nghĩa vụ thuế
2.1. Giao dịch dân sự vô hiệu do giả tạo
Theo Điều 124 Bộ luật Dân sự 2015:
Khi các bên xác lập giao dịch dân sự một cách giả tạo nhằm che giấu một giao dịch dân sự khác thì giao dịch giả tạo vô hiệu.
Trong trường hợp hợp đồng công chứng được lập nhằm né tránh nghĩa vụ thuế, giao dịch công chứng chỉ là vỏ bọc pháp lý, không phản ánh đúng ý chí thật sự của các bên.
2.2. Vi phạm điều cấm của pháp luật
Theo Điều 123 Bộ luật Dân sự 2015:
Giao dịch dân sự vô hiệu khi mục đích, nội dung vi phạm điều cấm của pháp luật.
Pháp luật thuế quy định nghĩa vụ kê khai, nộp thuế trung thực, đầy đủ. Việc cố ý lập hợp đồng để né tránh thuế bị coi là vi phạm điều cấm, làm phát sinh căn cứ hủy văn bản công chứng.
2.3. Giá trị pháp lý của văn bản công chứng khi nội dung trái pháp luật
Theo Điều 51 Luật Công chứng 2014:
Văn bản công chứng bị Tòa án tuyên bố vô hiệu khi nội dung vi phạm pháp luật.
Do đó, nếu hợp đồng công chứng được xác định nhằm né tránh nghĩa vụ thuế, Tòa án có quyền hủy văn bản công chứng theo thủ tục tố tụng dân sự.
>>> Xem thêm: Khi bạn muốn an tâm tuyệt đối về pháp lý, hãy chọn dịch vụ làm sổ đỏ trọn gói có kinh nghiệm thực hiện cho hàng nghìn khách hàng.
3. Trách nhiệm của công chứng viên trong việc phòng ngừa giao dịch né thuế
3.1. Nghĩa vụ kiểm tra, giải thích và cảnh báo
Theo Điều 7 và Điều 44 Luật Công chứng 2014, công chứng viên có trách nhiệm:
Giải thích rõ hậu quả pháp lý của giao dịch;
Từ chối công chứng nếu phát hiện nội dung trái pháp luật;
Không tiếp tay cho hành vi né tránh nghĩa vụ tài chính với Nhà nước.
3.2. Trách nhiệm pháp lý nếu vẫn công chứng
Nếu công chứng viên vẫn chứng nhận:
Văn bản công chứng có nguy cơ bị hủy;
Phát sinh trách nhiệm bồi thường;
Có thể bị xử lý kỷ luật, thậm chí truy cứu trách nhiệm khác theo quy định pháp luật.
4. Hậu quả pháp lý khi văn bản công chứng bị hủy do né tránh nghĩa vụ thuế
4.1. Hậu quả đối với các bên giao dịch
Theo Điều 131 Bộ luật Dân sự 2015:
Giao dịch vô hiệu không làm phát sinh quyền, nghĩa vụ;
Các bên phải hoàn trả cho nhau những gì đã nhận;
Bên có lỗi phải bồi thường thiệt hại.
Ngoài ra, các bên còn có thể:
Bị truy thu thuế;
Bị xử phạt vi phạm hành chính về thuế;
Phải nộp tiền chậm nộp theo quy định.
4.2. Ảnh hưởng đến quyền lợi của bên thứ ba
Trong nhiều trường hợp, việc hủy văn bản công chứng còn làm ảnh hưởng đến:
Người nhận chuyển nhượng lại tài sản;
Ngân hàng nhận thế chấp;
Chủ thể ngay tình trong giao dịch tiếp theo.
>>> Xem thêm: Nắm rõ bảng giá Phí công chứng để không bị thiệt.
5. Ví dụ minh họa thực tế
Ví dụ thực tế:
Ông A và bà B thỏa thuận mua bán nhà với giá thực tế 5 tỷ đồng. Để giảm thuế thu nhập cá nhân, các bên lập hợp đồng công chứng ghi giá 2 tỷ đồng, phần chênh lệch thanh toán bằng giấy viết tay.
Sau đó, cơ quan thuế kiểm tra và xác định có dấu hiệu né tránh nghĩa vụ thuế. Khi phát sinh tranh chấp, Tòa án xác định hợp đồng công chứng không phản ánh đúng bản chất giao dịch, nhằm né tránh nghĩa vụ thuế, nên đã tuyên hủy văn bản công chứng, đồng thời chuyển hồ sơ cho cơ quan thuế xử lý theo quy định.
6. Kết luận
Hủy văn bản công chứng khi hợp đồng được lập nhằm né tránh nghĩa vụ thuế phát sinh sau đó là hệ quả pháp lý tất yếu khi giao dịch:
Việc xử lý nghiêm các trường hợp này không chỉ bảo đảm tính minh bạch của giao dịch dân sự, mà còn khẳng định vai trò của công chứng viên trong phòng ngừa vi phạm pháp luật và bảo vệ trật tự quản lý tài chính – thuế.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ.Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ:Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy:Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
