Công chứng ngoài trụ sở trong giao dịch tặng cho tài sản có điều kiện
Trong thực tiễn giao dịch dân sự, tặng cho tài sản có điều kiện là hình thức khá phổ biến, đặc biệt trong phạm vi gia đình, dòng họ hoặc giữa người cao tuổi với người chăm sóc. Khi người tặng cho không thể đến trụ sở văn phòng công chứng, việc công chứng ngoài trụ sở được áp dụng nhằm bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của các bên. Tuy nhiên, công chứng ngoài trụ sở tặng cho tài sản cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro pháp lý nếu điều kiện tặng cho không được xác lập minh bạch, dẫn đến tranh chấp hoặc bị tuyên vô hiệu.
>>> Xem thêm: Văn phòng công chứng hỗ trợ công chứng giấy tờ cho người nước ngoài?
1. Cơ sở pháp lý của công chứng ngoài trụ sở trong giao dịch tặng cho tài sản
1.1. Quy định về công chứng ngoài trụ sở
Theo khoản 2 Điều 44 Luật Công chứng 2014:
“Việc công chứng được thực hiện ngoài trụ sở của tổ chức hành nghề công chứng trong trường hợp người yêu cầu công chứng là người già yếu, không thể đi lại được, người đang bị tạm giữ, tạm giam, thi hành án phạt tù hoặc có lý do chính đáng khác.”
Như vậy, công chứng ngoài trụ sở tặng cho tài sản là hợp pháp nếu thuộc các trường hợp luật định và được công chứng viên trực tiếp thực hiện.
1.2. Cơ sở pháp lý của hợp đồng tặng cho tài sản có điều kiện
Theo Điều 462 Bộ luật Dân sự 2015:
“Bên tặng cho có thể yêu cầu bên được tặng cho thực hiện một hoặc nhiều nghĩa vụ trước hoặc sau khi tặng cho.”
Điều kiện tặng cho chỉ hợp pháp khi:
Không trái pháp luật;
Không trái đạo đức xã hội;
Không xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của người thứ ba.
2. Đặc thù pháp lý của công chứng ngoài trụ sở đối với tặng cho tài sản có điều kiện
2.1. Nguy cơ che giấu điều kiện tặng cho
Trong thực tiễn, nhiều trường hợp điều kiện tặng cho không được ghi nhận đầy đủ trong hợp đồng, mà chỉ thỏa thuận miệng (ví dụ: nghĩa vụ phụng dưỡng, chăm sóc).
Việc này dẫn đến:
Khó chứng minh khi xảy ra tranh chấp;
Rủi ro hợp đồng bị tuyên vô hiệu một phần hoặc toàn bộ.
2.2. Rủi ro về năng lực hành vi và sự tự nguyện
Công chứng ngoài trụ sở thường gắn với:
Người già yếu;
Người bệnh nặng;
Người hạn chế khả năng nhận thức.
Theo Điều 117 Bộ luật Dân sự 2015, giao dịch dân sự chỉ có hiệu lực khi chủ thể:
Có năng lực hành vi dân sự phù hợp;
Tham gia giao dịch hoàn toàn tự nguyện.
Nếu không đánh giá đầy đủ yếu tố này, công chứng ngoài trụ sở tặng cho tài sản có thể bị tuyên vô hiệu do bị lừa dối, cưỡng ép hoặc nhầm lẫn.
3. Phạm vi trách nhiệm của công chứng viên khi công chứng ngoài trụ sở tặng cho tài sản
3.1. Trách nhiệm xác minh ý chí tự nguyện
Theo Điều 7 Luật Công chứng 2014, công chứng viên phải:
“Bảo đảm tính hợp pháp, xác thực của hợp đồng, giao dịch.”
Công chứng viên cần:
Trao đổi trực tiếp, riêng biệt với người tặng cho;
Làm rõ điều kiện tặng cho;
Ghi nhận đầy đủ vào nội dung hợp đồng.
3.2. Giới hạn trách nhiệm của công chứng viên
Công chứng viên không có nghĩa vụ:
Điều tra sâu các quan hệ gia đình;
Xác minh việc thực hiện điều kiện trong tương lai.
Tuy nhiên, nếu bỏ qua dấu hiệu bất thường (ép buộc, che giấu điều kiện), công chứng viên có thể phải:
Bồi thường thiệt hại;
Chịu trách nhiệm kỷ luật;
Thậm chí chịu trách nhiệm hình sự nếu có yếu tố cấu thành tội phạm.
4. Ví dụ thực tế về công chứng ngoài trụ sở tặng cho tài sản có điều kiện
Ví dụ: Ông A (85 tuổi, nằm viện) lập hợp đồng tặng cho quyền sử dụng đất cho con trai B, với điều kiện B có nghĩa vụ chăm sóc ông A đến cuối đời. Hợp đồng được công chứng ngoài trụ sở tại bệnh viện, nhưng không ghi nhận điều kiện tặng cho.
Sau khi nhận đất, B không thực hiện nghĩa vụ chăm sóc. Khi ông A qua đời, các con khác khởi kiện yêu cầu tuyên hợp đồng vô hiệu.
👉 Tòa án xác định:
Điều kiện tặng cho là có thật;
Việc không ghi nhận điều kiện làm sai lệch bản chất giao dịch.
➡️ Hợp đồng bị tuyên vô hiệu, các bên hoàn trả cho nhau những gì đã nhận.
>>> Xem thêm: Dịch vụ công chứng trọn gói, đảm bảo đúng quy định pháp luật
5. Giải pháp hạn chế tranh chấp khi công chứng ngoài trụ sở tặng cho tài sản
5.1. Ghi nhận đầy đủ điều kiện tặng cho trong hợp đồng
Điều kiện cần:
Cụ thể;
Có thể thực hiện;
Có thời hạn hoặc tiêu chí đánh giá rõ ràng.
5.2. Tăng cường vai trò giải thích của công chứng viên
Công chứng viên cần:
Giải thích rõ hậu quả pháp lý của điều kiện tặng cho;
Ghi nhận ý chí tự nguyện bằng hình thức phù hợp (biên bản, ghi chú hồ sơ).
5.3. Lưu trữ hồ sơ công chứng chặt chẽ
Hồ sơ công chứng ngoài trụ sở tặng cho tài sản nên kèm theo:
Giấy xác nhận tình trạng sức khỏe (nếu có);
Tài liệu chứng minh lý do công chứng ngoài trụ sở.
Công chứng ngoài trụ sở trong giao dịch tặng cho tài sản có điều kiện là giải pháp nhân văn nhưng tiềm ẩn nhiều rủi ro pháp lý. Việc tuân thủ chặt chẽ quy định pháp luật, ghi nhận đầy đủ điều kiện tặng cho và bảo đảm ý chí tự nguyện của các bên là yếu tố then chốt để hạn chế tranh chấp và tránh nguy cơ hợp đồng bị tuyên vô hiệu.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
