Giới hạn phạm vi xác minh của công chứng viên khi công chứng tại địa điểm yêu cầu
Công chứng tại địa điểm yêu cầu (nhà riêng, bệnh viện, nơi cư trú…) là giải pháp pháp lý cần thiết nhằm bảo đảm quyền tiếp cận dịch vụ công chứng của người dân trong các trường hợp đặc biệt. Tuy nhiên, chính việc không thực hiện tại môi trường kiểm soát như trụ sở văn phòng công chứng đã làm gia tăng nguy cơ tranh chấp, khiếu kiện liên quan đến nội dung xác minh của công chứng viên. Trong bối cảnh đó, việc xác định phạm vi xác minh công chứng ngoài trụ sở có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, nhằm phân định rõ đâu là nghĩa vụ pháp lý bắt buộc, đâu là giới hạn trách nhiệm của công chứng viên theo quy định pháp luật.
1. Cơ sở pháp lý điều chỉnh phạm vi xác minh khi công chứng ngoài trụ sở
1.1. Quy định chung về nghĩa vụ xác minh của công chứng viên
Theo khoản 1 Điều 40 Luật Công chứng 2014, công chứng viên có nghĩa vụ:
“Kiểm tra giấy tờ trong hồ sơ yêu cầu công chứng; làm rõ ý chí tự nguyện, năng lực hành vi dân sự của người yêu cầu công chứng.”
Quy định này áp dụng thống nhất cho cả công chứng tại trụ sở và ngoài trụ sở, không có sự phân biệt về chuẩn mực pháp lý.
1.2. Quy định về công chứng ngoài trụ sở
Theo khoản 2 Điều 44 Luật Công chứng 2014:
“Việc công chứng có thể được thực hiện ngoài trụ sở của tổ chức hành nghề công chứng trong trường hợp người yêu cầu công chứng không thể đến trụ sở vì lý do chính đáng.”
📌 Luật không mở rộng cũng không thu hẹp phạm vi xác minh, mà chỉ thay đổi địa điểm thực hiện công chứng.
2. Nhận diện phạm vi xác minh công chứng ngoài trụ sở theo pháp luật
2.1. Xác minh năng lực hành vi dân sự – nghĩa vụ trọng tâm
Trong mọi trường hợp công chứng ngoài trụ sở, công chứng viên bắt buộc phải xác minh:
Tình trạng nhận thức của người ký;
Khả năng làm chủ hành vi tại thời điểm ký kết;
Sự phù hợp giữa lời nói, hành vi và nội dung giao dịch.
📌 Đây là phạm vi xác minh cốt lõi, không thể viện dẫn lý do “công chứng ngoài trụ sở” để giản lược.
3. Giới hạn phạm vi xác minh công chứng ngoài trụ sở
3.1. Công chứng viên không có nghĩa vụ điều tra, giám định
Pháp luật không đặt công chứng viên vào vai trò cơ quan điều tra. Công chứng viên:
Không bắt buộc trưng cầu giám định y khoa;
Không phải xác minh lịch sử bệnh án;
Không có nghĩa vụ điều tra quan hệ nội bộ gia đình.
📌 Phạm vi xác minh công chứng ngoài trụ sở chỉ dừng ở mức độ hợp lý, phù hợp với chức năng công chứng, không phải chứng minh tuyệt đối.
3.2. Không chịu trách nhiệm về thông tin ngoài khả năng kiểm soát
Theo Điều 38 Luật Công chứng 2014, công chứng viên chỉ chịu trách nhiệm đối với:
Lời chứng;
Nội dung văn bản trong phạm vi đã kiểm tra, xác minh.
➡️ Công chứng viên không chịu trách nhiệm đối với:
Thông tin bị cố tình che giấu;
Hồ sơ giả mạo tinh vi vượt quá khả năng nhận biết thông thường.
4. Khi nào vượt quá phạm vi xác minh công chứng ngoài trụ sở và phát sinh rủi ro pháp lý?
4.1. Xác minh hình thức nhưng ghi nhận nội dung khẳng định tuyệt đối
Trong thực tiễn, nhiều tranh chấp phát sinh từ việc công chứng viên ghi nhận:
“Người ký hoàn toàn minh mẫn, khỏe mạnh, nhận thức đầy đủ”
trong khi chỉ quan sát trong thời gian rất ngắn.
📌 Việc ghi nhận khẳng định tuyệt đối vượt quá phạm vi xác minh thực tế có thể bị Tòa án xem xét là xác nhận sai sự thật.
4.2. Không dừng công chứng khi có dấu hiệu bất thường
Theo khoản 1 Điều 44 Luật Công chứng 2014, công chứng viên có quyền từ chối công chứng nếu:
“Có căn cứ cho rằng giao dịch vi phạm pháp luật hoặc có dấu hiệu không rõ ràng về ý chí, năng lực.”
➡️ Không tạm dừng xác minh, không đề nghị bổ sung chứng cứ khi có nghi ngờ là hành vi vượt ranh giới cho phép.
>>> Xem thêm:Dịch vụ công chứng lấy ngay tại văn phòng công chứng Hà Nội
5. Ví dụ minh họa thực tế về phạm vi xác minh công chứng ngoài trụ sở
Ví dụ: Ông A (82 tuổi) ký hợp đồng tặng cho nhà đất tại nhà riêng. Công chứng viên chỉ trao đổi trong 5 phút, không kiểm tra khả năng nhận thức liên tục, nhưng vẫn ghi nhận trong lời chứng: “ông A hoàn toàn minh mẫn, tự nguyện”.
Sau đó, kết luận giám định y khoa xác định tại thời điểm ký, ông A đang trong giai đoạn rối loạn nhận thức nặng.
➡️ Tòa án nhận định công chứng viên đã vượt quá phạm vi xác minh công chứng ngoài trụ sở, ghi nhận nội dung không tương xứng với mức độ xác minh thực tế, dẫn đến rủi ro pháp lý nghiêm trọng.
>>> Xem thêm: Cách kiểm tra sổ đỏ giả online giúp bạn tiết kiệm thời gian và chi phí
Kết luận
Phạm vi xác minh công chứng ngoài trụ sở là phạm vi pháp lý có giới hạn, nhưng không phải là phạm vi tùy nghi. Công chứng viên phải:
Thực hiện đầy đủ nghĩa vụ xác minh theo luật;
Không ghi nhận vượt quá những gì đã trực tiếp kiểm tra;
👉 Việc xác định đúng giới hạn phạm vi xác minh không chỉ bảo vệ quyền lợi người yêu cầu công chứng, mà còn là lá chắn pháp lý quan trọng cho chính công chứng viên trong các tranh chấp phát sinh sau này.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
