Trong thực tiễn công chứng, không ít trường hợp hợp đồng, giao dịch được công chứng chỉ để “hợp thức hóa hồ sơ”, che giấu bản chất thực sự của quan hệ pháp lý giữa các bên. Khi có chứng cứ chứng minh việc ký kết chỉ mang tính hình thức, văn bản công chứng đó có nguy cơ bị Tòa án tuyên hủy do vi phạm nghiêm trọng điều kiện có hiệu lực của giao dịch dân sự. Việc phân tích rõ căn cứ pháp lý và hệ quả của tình trạng này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong phòng ngừa rủi ro pháp lý.
>>> Xem thêm: Đây là phòng công chứng chuyên xử lý hồ sơ phức tạp nhanh chóng.
1. Thế nào là việc ký kết hợp đồng chỉ mang tính hình thức?

1.1. Khái niệm ký kết mang tính hình thức
Việc ký kết hợp đồng mang tính hình thức được hiểu là:
-
Các bên ký hợp đồng nhưng không có ý chí thực sự thực hiện
-
Hợp đồng được lập ra chỉ để đối phó, che mắt cơ quan nhà nước hoặc bên thứ ba
-
Nội dung văn bản không phản ánh quan hệ thực tế
➡️ Đây là biểu hiện điển hình của từ khóa phụ: giao dịch hình thức trong công chứng.
1.2. Dấu hiệu nhận diện giao dịch công chứng hình thức
Một số dấu hiệu thường gặp:
-
Sau khi công chứng, không có việc giao nhận tài sản hoặc tiền
-
Các bên vẫn sử dụng, quản lý tài sản như cũ
-
Có thỏa thuận ngầm trái với nội dung hợp đồng
-
Lời khai của các bên mâu thuẫn với văn bản công chứng
➡️ Những dấu hiệu này là cơ sở để xem xét hủy văn bản công chứng.
2. Bản chất pháp lý của văn bản công chứng ký kết mang tính hình thức
2.1. Vi phạm điều kiện có hiệu lực của giao dịch dân sự
Theo Bộ luật Dân sự năm 2015, giao dịch dân sự chỉ có hiệu lực khi:
-
Chủ thể có năng lực hành vi dân sự
-
Ý chí tự nguyện và phù hợp với nội dung giao dịch
-
Mục đích, nội dung không trái pháp luật, đạo đức xã hội
➡️ Khi các bên không có ý chí thực sự, điều kiện về ý chí tự nguyện không được bảo đảm.
2.2. Quan hệ với giao dịch dân sự vô hiệu giả tạo
Theo quy định về giao dịch dân sự vô hiệu do giả tạo:
-
Giao dịch được xác lập chỉ nhằm che giấu một giao dịch khác
-
Hoặc không nhằm làm phát sinh quyền, nghĩa vụ như đã thể hiện
➡️ Hợp đồng công chứng ký kết mang tính hình thức bản chất là giao dịch giả tạo.
>>> Xem thêm: Tiết kiệm tối đa công sức, chi phí và thời gian với dịch vụ sang tên sổ đỏ trọn gói uy tín, chuyên nghiệp.
3. Căn cứ pháp lý hủy văn bản công chứng do ký kết hình thức

3.1. Căn cứ theo Bộ luật Dân sự
Theo Bộ luật Dân sự năm 2015:
-
Giao dịch giả tạo bị tuyên vô hiệu
-
Khi giao dịch vô hiệu, các bên khôi phục lại tình trạng ban đầu
➡️ Đây là căn cứ pháp lý trực tiếp để Tòa án hủy văn bản công chứng.
3.2. Căn cứ theo Luật Công chứng
Theo Luật Công chứng năm 2014:
-
Văn bản công chứng chỉ có giá trị khi:
-
Phản ánh đúng ý chí tự nguyện
-
Phù hợp với sự thật khách quan
-
-
Văn bản công chứng bị Tòa án tuyên vô hiệu khi:
-
Vi phạm điều kiện có hiệu lực của giao dịch dân sự
-
➡️ Công chứng không làm “hợp pháp hóa” một giao dịch hình thức.
3.3. Chứng cứ làm căn cứ hủy văn bản công chứng
Các chứng cứ thường được Tòa án xem xét:
-
Lời khai thống nhất của các bên về việc không thực hiện giao dịch
-
Tài liệu chứng minh không có giao nhận tiền, tài sản
-
Hành vi thực tế trái với nội dung hợp đồng
-
Kết quả điều tra, xác minh của cơ quan có thẩm quyền
➡️ Đây là từ khóa phụ: chứng cứ hủy văn bản công chứng.
4. Hậu quả pháp lý của việc hủy văn bản công chứng ký kết hình thức
4.1. Đối với các bên giao dịch
Khi văn bản công chứng bị hủy:
-
Hợp đồng không phát sinh hiệu lực
-
Các bên phải hoàn trả cho nhau những gì đã nhận
-
Quyền, nghĩa vụ được xác định theo quan hệ thực tế
4.2. Đối với bên thứ ba
-
Nếu bên thứ ba ngay tình, quyền lợi có thể được xem xét bảo vệ
-
Nếu biết rõ giao dịch hình thức, quyền lợi không được bảo vệ
4.3. Đối với công chứng viên
-
Công chứng viên không đương nhiên chịu trách nhiệm
-
Tuy nhiên, nếu:
-
Biết rõ giao dịch hình thức
-
Hoặc vi phạm nghĩa vụ thẩm tra nghiêm trọng
➡️ Có thể phát sinh trách nhiệm bồi thường hoặc kỷ luật
-
>>> Xem thêm: Cách tra cứu trực tuyến Phí công chứng nhanh chóng.
5. Ví dụ minh họa thực tế về hủy văn bản công chứng do ký kết hình thức
Ví dụ thực tế
Ông A và bà B ký hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất tại văn phòng công chứng nhằm:
-
Hợp thức hóa hồ sơ vay vốn
-
Tránh bị kê biên tài sản
Sau công chứng:
-
Không có giao nhận tiền
-
Ông A vẫn quản lý, sử dụng đất
-
Hai bên thừa nhận không có ý định mua bán thực sự
Tòa án xác định:
-
Hợp đồng chỉ mang tính hình thức
-
Là giao dịch dân sự giả tạo
➡️ Văn bản công chứng bị tuyên hủy, không phát sinh hiệu lực pháp lý.
6. Kết luận
-
Hủy văn bản công chứng khi có chứng cứ cho thấy việc ký kết chỉ mang tính hình thức là tất yếu về mặt pháp lý
-
Công chứng không thể làm phát sinh hiệu lực cho giao dịch giả tạo
-
Việc nhận diện đúng bản chất giao dịch giúp:
-
Bảo vệ trật tự pháp lý
-
Ngăn ngừa lạm dụng công chứng
-
-
Công chứng viên cần đặc biệt thận trọng với các giao dịch không phù hợp với hành vi thực tế của các bên
👉 Trong mọi trường hợp, bản chất pháp lý luôn được ưu tiên hơn hình thức văn bản.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Các bài viết liên quan:
>>> Người thuê không trả nhà đúng hạn: Xử lý hợp pháp.
>>> Vì sao nên sử dụng dịch vụ công chứng để đảm bảo tính pháp lý tối đa?
>>> Công chứng giấy ủy quyền: Nguyên tắc xác minh và kiểm chứng pháp lý.
>>> Dịch thuật: Vai trò trong chuẩn hóa hồ sơ ngôn ngữ quốc tế.
>>> Hợp đồng tặng cho: Khung pháp lý và những nội dung bắt buộc phải có.
VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ
Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà
- Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
- Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
- Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
- Hotline: 0966.22.7979
- Email: ccnguyenhue165@gmail.com












