Sai lệch ý chí ban đầu: Văn bản công chứng có bị hủy?
Trong hoạt động công chứng, nguyên tắc tôn trọng ý chí tự nguyện, trung thực của các bên là nền tảng bảo đảm giá trị pháp lý của hợp đồng, giao dịch. Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy có nhiều trường hợp văn bản công chứng bị hủy do hợp đồng được xác định làm sai lệch ý chí ban đầu của các bên tham gia giao dịch, dù tại thời điểm công chứng vẫn được ký kết hợp lệ về hình thức.
Bài viết phân tích hủy văn bản công chứng khi hợp đồng bị xác định làm sai lệch ý chí ban đầu của các bên, dựa trên Bộ luật Dân sự 2015 và Luật Công chứng 2014, kèm ví dụ minh họa thực tế.
>>> Xem thêm: Khi giấy tờ có giá trị lớn, bạn càng cần một phòng công chứng đáng tin cậy để đảm bảo mọi thứ diễn ra an toàn.
1. Sai lệch ý chí ban đầu của các bên là gì?
1.1. Khái niệm sai lệch ý chí ban đầu trong giao dịch dân sự
Ý chí ban đầu của các bên là mong muốn, thỏa thuận thực sự mà các bên hướng tới khi xác lập giao dịch. Hợp đồng bị coi là làm sai lệch ý chí ban đầu khi:
Nội dung hợp đồng không phản ánh đúng thỏa thuận thực tế;
Có sự khác biệt đáng kể giữa ý chí nội tâm và ý chí thể hiện ra bên ngoài;
Các bên ký kết trên cơ sở nhầm lẫn, hiểu sai hoặc bị dẫn dắt.
Theo Điều 117 Bộ luật Dân sự 2015, giao dịch chỉ có hiệu lực khi ý chí của các bên là tự nguyện và thống nhất.
1.2. Biểu hiện phổ biến của hợp đồng làm sai lệch ý chí ban đầu
Một số biểu hiện thường gặp gồm:
Ghi nhận sai bản chất giao dịch (mua bán nhưng thể hiện là tặng cho);
Thay đổi nội dung thỏa thuận sau khi các bên đã thống nhất;
Điều khoản bị diễn đạt mập mờ dẫn đến hiểu sai;
Một bên ký nhưng không nhận thức đầy đủ nội dung thật sự của hợp đồng.
2. Căn cứ pháp lý xác định hợp đồng làm sai lệch ý chí ban đầu
2.1. Quy định của Bộ luật Dân sự 2015
Theo Điều 126 Bộ luật Dân sự 2015:
Giao dịch dân sự vô hiệu do nhầm lẫn nếu việc nhầm lẫn làm cho một bên không đạt được mục đích của việc xác lập giao dịch.
Ngoài ra, Điều 127 Bộ luật Dân sự 2015 quy định giao dịch vô hiệu khi bị lừa dối hoặc đe dọa, cưỡng ép, dẫn đến việc thể hiện ý chí không đúng với mong muốn thực tế.
2.2. Ý nghĩa pháp lý của việc sai lệch ý chí
Khi hợp đồng bị xác định làm sai lệch ý chí ban đầu:
Giao dịch có thể bị tuyên vô hiệu;
Văn bản công chứng không còn là chứng cứ hợp pháp;
Là căn cứ để hủy văn bản công chứng theo thủ tục tố tụng.
>>> Xem thêm: Nếu bạn ngại phải làm việc với nhiều cơ quan, dịch vụ làm sổ hồng sẽ là lựa chọn tiết kiệm công sức nhất.
3. Căn cứ hủy văn bản công chứng theo Luật Công chứng
3.1. Trường hợp hủy văn bản công chứng
Theo Điều 51 Luật Công chứng 2014:
Văn bản công chứng bị Tòa án tuyên bố vô hiệu khi hợp đồng, giao dịch được công chứng vi phạm pháp luật.
Việc làm sai lệch ý chí ban đầu của các bên được xem là vi phạm nghiêm trọng nguyên tắc tự nguyện, dẫn đến giao dịch dân sự vô hiệu.
3.2. Phân biệt hủy văn bản công chứng và lỗi hình thức
Cần lưu ý:
Hủy văn bản công chứng xuất phát từ nội dung giao dịch vô hiệu;
Không phụ thuộc vào việc công chứng viên có vi phạm thủ tục hay không;
Văn bản công chứng có thể bị hủy dù hình thức hoàn toàn đúng luật.
4. Hệ quả pháp lý khi hủy văn bản công chứng do sai lệch ý chí
4.1. Hậu quả pháp lý của giao dịch vô hiệu
Theo Điều 131 Bộ luật Dân sự 2015:
Các bên hoàn trả cho nhau những gì đã nhận;
Quyền, nghĩa vụ phát sinh từ hợp đồng không còn hiệu lực;
Bên có lỗi gây thiệt hại phải bồi thường.
4.2. Trách nhiệm liên quan của công chứng viên
Nếu công chứng viên:
Không giải thích đầy đủ nội dung hợp đồng;
Không làm rõ ý chí thực sự của các bên;
Thì có thể phát sinh trách nhiệm bồi thường hoặc kỷ luật theo Luật Công chứng.
>>> Xem thêm: Không còn lo lắng về thủ tục rườm rà khi có Dịch vụ công chứng hỗ trợ tận tình.
5. Ví dụ minh họa thực tế
Ví dụ thực tế:
Bà B và ông C thỏa thuận chuyển nhượng nhà đất với giá 5 tỷ đồng. Tuy nhiên, trong hợp đồng công chứng:
Giao dịch được thể hiện là hợp đồng tặng cho;
Giá trị tài sản không được ghi nhận đúng;
Bà B cho rằng mình chỉ ký để “hoàn tất thủ tục”, không hiểu bản chất là tặng cho.
Sau khi phát sinh tranh chấp, Tòa án xác định hợp đồng làm sai lệch ý chí ban đầu của các bên, tuyên giao dịch vô hiệu và hủy văn bản công chứng.
6. Kết luận
Hủy văn bản công chứng khi hợp đồng bị xác định làm sai lệch ý chí ban đầu của các bên là hệ quả pháp lý tất yếu khi:
Nội dung hợp đồng không phản ánh đúng thỏa thuận thực tế;
Ý chí tự nguyện, trung thực của các bên không được bảo đảm;
Giao dịch vi phạm các quy định cốt lõi của Bộ luật Dân sự.
Đây là cơ chế quan trọng nhằm bảo vệ bản chất thực của giao dịch dân sự, đồng thời nâng cao trách nhiệm của các bên và công chứng viên trong quá trình xác lập hợp đồng.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ.Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ:Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy:Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
