Thay đổi bản án ly hôn đã tuyên: Khi nào được yêu cầu?
Sau khi Tòa án ra bản án ly hôn và bản án đã có hiệu lực pháp luật, nhiều người cho rằng mọi vấn đề đã “kết thúc”. Tuy nhiên, thực tế có không ít trường hợp phát sinh hoàn cảnh mới như con thay đổi nơi ở, người cấp dưỡng mất việc, hoặc phát hiện sai sót trong bản án. Khi đó, người dân có thể yêu cầu thay đổi bản án ly hôn (BALH). Vậy cụ thể, khi nào được yêu cầu thay đổi? Quy trình ra sao? Bài viết dưới đây sẽ phân tích rõ theo quy định pháp luật mới nhất.
>>> Xem thêm: Cần người hướng dẫn thủ tục công chứng? Văn phòng công chứng sẵn sàng hỗ trợ miễn phí.
1. Căn cứ pháp lý về thay đổi bản án ly hôn
Việc thay đổi bản án ly hôn được điều chỉnh bởi các văn bản pháp luật sau:
Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014 (Điều 82, 84, 110, 117 – quy định về quyền nuôi con, cấp dưỡng, thay đổi sau ly hôn);
Bộ luật Tố tụng Dân sự năm 2015 (Điều 351 đến 358 về thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm; Điều 482 về thay đổi nghĩa vụ thi hành án dân sự);
Luật Thi hành án dân sự 2008, sửa đổi bổ sung 2014;
Nghị định 126/2014/NĐ-CP hướng dẫn Luật Hôn nhân và Gia đình;
Các án lệ và hướng dẫn của Tòa án nhân dân tối cao liên quan đến việc thay đổi quyền nuôi con, mức cấp dưỡng, hoặc xét lại bản án đã có hiệu lực.
Theo các quy định trên, bản án ly hôn chỉ có thể thay đổi một phần nội dung (như nuôi con, cấp dưỡng, tài sản) khi có sự thay đổi căn bản về hoàn cảnh, hoặc bị kháng nghị theo thủ tục đặc biệt như giám đốc thẩm, tái thẩm.
2. Những trường hợp được yêu cầu thay đổi bản án ly hôn
Không phải mọi bản án ly hôn đều có thể bị thay đổi. Pháp luật quy định rõ các trường hợp được phép yêu cầu thay đổi BALH, cụ thể như sau:
Trường hợp 1: Thay đổi quyền nuôi con sau ly hôn
Căn cứ Điều 84 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, người trực tiếp nuôi con, người không trực tiếp nuôi con hoặc cá nhân, cơ quan có thẩm quyền có quyền yêu cầu Tòa án thay đổi người trực tiếp nuôi con khi:
Cha hoặc mẹ không còn đủ điều kiện trực tiếp nuôi con;
Có căn cứ cho rằng việc thay đổi người nuôi con phù hợp với lợi ích của con;
Trẻ từ đủ 7 tuổi trở lên có nguyện vọng sống với bên còn lại.
Ví dụ: Người mẹ được giao nuôi con 5 tuổi khi ly hôn, nhưng sau 3 năm chị mắc bệnh nặng, không còn khả năng chăm sóc. Khi đó, người cha có thể yêu cầu thay đổi bản án ly hôn về phần quyền nuôi con.
Trường hợp 2: Thay đổi mức cấp dưỡng
Theo Điều 117 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, mức cấp dưỡng có thể thay đổi khi:
Người có nghĩa vụ cấp dưỡng mất việc làm, giảm thu nhập hoặc ốm đau kéo dài;
Người được cấp dưỡng có nhu cầu chi tiêu tăng, chẳng hạn học phí, chữa bệnh, sinh hoạt;
Các bên thỏa thuận lại mức cấp dưỡng và đề nghị Tòa án ghi nhận.
Ví dụ: Tòa án buộc người cha cấp dưỡng 5 triệu đồng/tháng, nhưng sau đó anh bị mất việc và thu nhập chỉ còn 7 triệu/tháng. Anh có quyền làm đơn yêu cầu thay đổi mức cấp dưỡng theo quy định.
Trường hợp 3: Phát hiện sai sót hoặc tình tiết mới quan trọng của vụ án
Theo Điều 352 và 354 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, bản án ly hôn có thể bị kháng nghị theo thủ tục tái thẩm nếu:
Xuất hiện tình tiết mới quan trọng mà đương sự không biết khi xét xử;
Có chứng cứ giả mạo, lời khai sai sự thật;
Có vi phạm nghiêm trọng trong quá trình tố tụng;
Hoặc bản án bị ảnh hưởng bởi hành vi phạm tội của Thẩm phán, Kiểm sát viên.
Trường hợp này, đương sự hoặc Viện kiểm sát có quyền đề nghị kháng nghị giám đốc thẩm hoặc tái thẩm để Tòa án cấp trên xem xét lại toàn bộ hoặc một phần bản án ly hôn đã tuyên.
Tùy vào nội dung cần thay đổi (quyền nuôi con, cấp dưỡng hay tái thẩm bản án), thủ tục sẽ khác nhau, nhưng về cơ bản gồm các bước sau:
Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ Hồ sơ gồm:
Đơn yêu cầu thay đổi bản án ly hôn (nêu rõ lý do và căn cứ pháp luật);
Bản sao bản án ly hôn đã có hiệu lực;
Chứng cứ chứng minh hoàn cảnh thay đổi (giấy tờ thu nhập, bệnh án, học phí, nhân chứng…);
Giấy tờ tùy thân của người yêu cầu (CMND/CCCD, sổ hộ khẩu);
Giấy tờ chứng minh nơi cư trú của người liên quan (nếu cần).
Bước 2: Nộp hồ sơ tại Tòa án có thẩm quyền Theo Điều 39 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, người yêu cầu nộp hồ sơ tại Tòa án nhân dân cấp huyện nơi người bị yêu cầu cư trú hoặc làm việc.
Bước 3: Tòa án thụ lý và xét xử Sau khi thụ lý, Tòa án xem xét chứng cứ, tiến hành hòa giải, nếu không thỏa thuận được sẽ mở phiên họp hoặc phiên tòa để ra quyết định thay đổi phần nội dung trong bản án ly hôn.
Thời hạn giải quyết: Tùy vụ việc, thời gian giải quyết thường từ 1 đến 2 tháng kể từ ngày Tòa án thụ lý.
4. Giới hạn của việc thay đổi bản án ly hôn
Không phải toàn bộ nội dung bản án ly hôn đều có thể thay đổi. Pháp luật chỉ cho phép thay đổi những phần có yếu tố biến động theo thời gian, gồm:
Quyền trực tiếp nuôi con;
Mức cấp dưỡng, nghĩa vụ cấp dưỡng;
Các nội dung bị phát hiện có sai sót, vi phạm tố tụng.
Ngược lại, các phần đã được giải quyết dứt điểm, như:
Việc chấm dứt quan hệ hôn nhân (ly hôn đã có hiệu lực);
Phân chia tài sản chung đã thi hành xong;
Quyền nhân thân hoặc nghĩa vụ tài sản đã thực hiện xong, thì không thể yêu cầu thay đổi bản án ly hôn nữa.
5. Ví dụ minh họa thực tế về thay đổi bản án ly hôn
Tình huống thực tế: Anh K. và chị T. ly hôn năm 2021, bản án tuyên chị T. được quyền nuôi con 6 tuổi, anh K. cấp dưỡng 4 triệu đồng/tháng. Đến năm 2024, chị T. đi nước ngoài làm việc dài hạn, gửi con về ở với ông bà ngoại. Anh K. thấy con không được chăm sóc tốt nên nộp đơn yêu cầu thay đổi BALH, xin trực tiếp nuôi con.
Kết quả: Tòa án nhân dân quận Bình Thạnh (TP.HCM) xem xét thấy việc thay đổi người nuôi con là có lợi cho con, phù hợp Điều 84 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, nên chấp nhận yêu cầu của anh K., sửa phần bản án về quyền nuôi con.
Qua đó, có thể thấy việc thay đổi bản án ly hôn là hoàn toàn có thể nếu người yêu cầu chứng minh được hoàn cảnh đã thay đổi đáng kể, hoặc bản án có sai sót, vi phạm pháp luật.
6. Kết luận
Việc thay đổi bản án ly hôn là cơ chế pháp lý quan trọng nhằm bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của các bên sau khi ly hôn, đặc biệt là quyền lợi của con chưa thành niên. Theo Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 cùng Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, các bên có thể yêu cầu thay đổi bản án ly hôn trong các trường hợp như thay đổi người nuôi con, mức cấp dưỡng, hoặc khi xuất hiện tình tiết mới quan trọng. Tuy nhiên, để được Tòa án chấp nhận, người yêu cầu phải cung cấp chứng cứ xác thực và chứng minh được sự thay đổi hoàn cảnh thực tế so với thời điểm bản án ly hôn được tuyên.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ.Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ:Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy:Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
