Thủ tục công chứng hợp đồng mua bán nhà đất bị tranh chấp — Giải pháp hiệu quả
Khi xảy ra tranh chấp liên quan đến quyền sử dụng đất hoặc quyền sở hữu nhà, thủ tục công chứng nhà đất tranh chấp trở nên phức tạp và tiềm ẩn rủi ro cao. Vậy khi nào được công chứng? Cơ sở pháp lý nào điều chỉnh? Làm thế nào để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên?
1. Căn cứ pháp lý về công chứng nhà đất có tranh chấp
Theo Luật Công chứng 2014, Điều 37 khoản 1 quy định:
“Công chứng viên có quyền từ chối công chứng nếu thấy hợp đồng, giao dịch có nội dung vi phạm pháp luật, trái đạo đức xã hội hoặc có căn cứ cho rằng hợp đồng, giao dịch đó nhằm che giấu giao dịch khác, trốn tránh nghĩa vụ với bên thứ ba.”
Ngoài ra, theo Điều 188 Luật Đất đai 2013, điều kiện để chuyển nhượng nhà đất bao gồm:
Có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ)
Không có tranh chấp
Không bị kê biên để đảm bảo thi hành án
Trong thời hạn sử dụng đất
2. Các bước xử lý trước khi công chứng nhà đất tranh chấp
2.1. Xác minh tình trạng tranh chấp
Kiểm tra hồ sơ tại UBND cấp xã, Phòng Tài nguyên – Môi trường và Văn phòng đăng ký đất đai để biết có đơn khiếu nại, khởi kiện hay quyết định ngăn chặn nào hay không.
Nếu đang bị ngăn chặn theo quyết định của Tòa án hoặc Cơ quan Thi hành án, không thể công chứng.
3. Có được công chứng nhà đất đang tranh chấp không?
Không. Công chứng viên sẽ từ chối công chứng nếu phát hiện nhà đất có tranh chấp hoặc có căn cứ cho rằng giao dịch đó có nguy cơ vi phạm pháp luật.
❗Lưu ý: Một số trường hợp, tranh chấp không rõ ràng hoặc do mâu thuẫn nội bộ gia đình, nếu không có đơn ngăn chặn chính thức, một số nơi vẫn thực hiện công chứng, nhưng tiềm ẩn rủi ro pháp lý.
4. Giải pháp hiệu quả khi muốn công chứng nhà đất có yếu tố tranh chấp
4.1. Đề nghị cơ quan giải quyết nhanh tranh chấp
Nộp đơn đề nghị Tòa án xét xử rút gọn nếu vụ việc đơn giản.
Hoặc đề nghị Ủy ban cấp xã tổ chức hòa giải sớm, tạo điều kiện khôi phục quyền định đoạt đất.
4.2. Thỏa thuận ủy quyền hoặc phân chia tài sản sau tranh chấp
Trong khi chờ giải quyết, các bên có thể lập văn bản thỏa thuận về phương án chia tài sản, gửi UBND hoặc phòng công chứng để ghi nhận ý chí chung.
4.3. Lập vi bằng, phòng ngừa tranh chấp phát sinh
Trường hợp bắt buộc giao dịch gấp, có thể lập vi bằng tại Thừa phát lại ghi nhận hiện trạng, ý chí giao dịch – đây không thay thế công chứng, nhưng là bằng chứng quan trọng nếu xảy ra tranh chấp.
5. Ví dụ minh họa thực tế
Tình huống: Ông A là người đứng tên sổ đỏ, nhưng bà B – người em – đang sinh sống trên mảnh đất và có đơn gửi xã cho rằng đất do cha mẹ để lại chưa chia.
Ông A muốn bán đất và công chứng hợp đồng mua bán với bên thứ ba.
Xử lý:
Văn phòng công chứng từ chối giao dịch vì đất đang có tranh chấp.
Ông A và bà B được yêu cầu hòa giải tại UBND, nếu không thành, khởi kiện ra Tòa.
Sau khi Tòa tuyên đất thuộc quyền sở hữu của ông A, ông A mới đủ điều kiện để công chứng chuyển nhượng hợp pháp.
>>> Xem thêm: Hợp đồng thuê nhà chuẩn pháp lý giúp bảo vệ quyền lợi người thuê và chủ nhà.
6. Kết luận
Việc công chứng nhà đất tranh chấp là vấn đề nhạy cảm và tiềm ẩn nhiều rủi ro pháp lý. Người dân cần nắm rõ điều kiện chuyển nhượng, thực hiện đúng thủ tục hòa giải hoặc khởi kiện để bảo vệ quyền lợi.
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
