Pháp luật có bảo hộ tác phẩm trí tuệ nhân tạo không?
Với sự tiến bộ nhanh chóng của trí tuệ nhân tạo tại Việt Nam, xuất hiện nhiều câu hỏi về bảo vệ tác phẩm trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ. Bài viết này sẽ trả lời câu hỏi này và cung cấp kiến thức về những quy định pháp luật liên quan.
Trí tuệ nhân tạo là một công nghệ đơn giản hóa, mô phỏng trí tuệ và quá trình tư duy của con người. Trong ngữ cảnh nghệ thuật, trí tuệ nhân tạo thường sử dụng thuật toán học sâu (deep learning) để tái hiện nơron, bộ não, và quá trình tư duy sáng tạo của con người.
1.2. Khái niệm tác phẩm trí tuệ nhân tạo
Các tác phẩm trí tuệ nhân tạo là kết quả của sự áp dụng các thuật toán có khả năng tạo ra tự động các tác phẩm liên quan đến hình ảnh, âm thanh, hoặc văn học. Những hệ thống trí tuệ nhân tạo này có khả năng xử lý lượng dữ liệu lớn, nhận biết các mẫu, và sáng tạo ra những tác phẩm nghệ thuật mà có thể không thể thực hiện thông qua quá trình sáng tạo truyền thống của con người.
Từ việc sử dụng thuật toán để tạo tranh đến việc tạo ra âm nhạc bằng trí tuệ nhân tạo, tiềm năng sáng tạo của AI là một thế giới đa dạng và thú vị. Các công cụ sử dụng trí tuệ nhân tạo thường nhận thông tin từ con người dưới dạng từ khóa hoặc hướng dẫn, và dựa vào thông tin này để tạo ra tác phẩm, sử dụng kiến thức được cung cấp trước đó.
Một số phần mềm có thể kể đến bao gồm:
Chat GPT: được sử dụng cho các tác phẩm viết và văn học.
Stable defusion, Midjourney, DALL-E2: được sử dụng cho các tác phẩm hình ảnh và tranh vẽ.”
2. Bảo hộ tác phẩm trí tuệ nhân tạo ở Việt Nam
Hiện tại, việc đặt ra các quy định về bảo hộ tác phẩm trí tuệ nhân tạo tại Việt Nam vẫn chưa được điều chỉnh trong Luật Sở hữu trí tuệ. Trong tình huống này, một số khó khăn thường gặp khi xác lập các quy định về bảo vệ tác phẩm trí tuệ nhân tạo tại Việt Nam bao gồm:
2.1. Chủ thể quyền
Căn cứ vào quy định tại khoản 2 và khoản 6 Điều 4 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 thì chủ thể của Quyền Sở hữu trí tuệ là:
“2. Quyền tác giả là quyền của tổ chức, cá nhân đối với tác phẩm do mình sáng tạo ra hoặc sở hữu.
6. Chủ thể Quyền Sở hữu trí tuệ là chủ sở hữu Quyền Sở hữu trí tuệ hoặc tổ chức, cá nhân được chủ sở hữu chuyển giao Quyền Sở hữu trí tuệ.“
Vì trí tuệ nhân tạo không thuộc về loại ‘cá nhân’ hay ‘tổ chức’, mà là sản phẩm của sự sáng tạo con người, nó không được xem là một thực thể tự nhiên và do đó không được quy định bởi quyền nhân thân hoặc quyền tài sản như được quy định trong Bộ Luật Dân sự 2015.
Ngoài ra, do quá trình tạo ra tác phẩm đó thường không đòi hỏi sự can thiệp hoặc tham gia trực tiếp của con người, việc xác định chủ thể sở hữu quyền cho những tác phẩm này là con người có thể trở nên vô cùng phức tạp và khó khăn.
Vậy nên trí tuệ nhân tạo không thuộc đối tượng được quy định là chủ thể Quyền Sở hữu trí tuệ, Quyền tác giả.
2.2. Tính sáng tạo
Quyền sở hữu công nghiệp thường đòi hỏi rằng người sở hữu hoặc tác giả phải góp phần vào việc tạo ra hoặc sáng tạo tác phẩm. Vì vậy, trong việc bảo hộ bản quyền, thường yêu cầu tác phẩm phải mang tính sáng tạo.
Tuy nhiên, việc trí tuệ nhân tạo sử dụng các thuật toán được định trước để học và tái hiện sự sáng tạo của con người đã đặt ra nhiều vấn đề về tính sáng tạo trong tác phẩm văn học. Hiện nay, tính sáng tạo của AI đang là một vấn đề tranh cãi giữa các chuyên gia trong nhiều lĩnh vực.
2.3. Thời hạn bảo hộ
Bởi vì trí tuệ nhân tạo thường không được xem là thực thể được bảo hộ trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ, việc xác định thời hạn bảo hộ cho nó có thể không áp dụng. Tuy nhiên, trong trường hợp các tác phẩm này được công nhận và được bảo hộ, quy định về thời hạn cần phải được thiết lập một cách rõ ràng mà không phụ thuộc vào tuổi thọ con người, để đảm bảo tính công bằng và hiệu quả trong việc quản lý và bảo vệ tác phẩm này.
2.4. Một số đề xuất về bảo hộ tác phẩm trí tuệ nhân tạo
– Bổ sung các định nghĩa rõ ràng cho các khái niệm liên quan đến các tác phẩm này , tác giả, và chủ sở hữu của tác phẩm do trí tuệ nhân tạo tạo ra.
– Bổ sung thời hạn bảo hộ bản quyền cho những tác phẩm này. Vì trí tuệ nhân tạo không có tuổi thọ như con người, thời hạn bảo hộ cần được xác định dựa trên nguyên tắc khác thay vì tuổi thọ con người.
– Thực hiện hệ thống đăng ký dành riêng để đảm bảo rằng tác phẩm này được ghi nhận và bảo hộ một cách chính thức. Hệ thống đăng ký này nên đáp ứng đặc điểm riêng của tác phẩm trí tuệ nhân tạo và quản lý chúng một cách hiệu quả.
Các điều chỉnh và bổ sung này có thể giúp tạo ra một môi trường pháp lý rõ ràng và thích hợp cho bảo hộ tác phẩm trí tuệ nhân tạo tại Việt Nam, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho cá nhân và tổ chức trong việc sáng tạo và bảo vệ những tác phẩm này.
Bài viết này cung cấp kiến thức về bảo hộ tác phẩm trí tuệ nhân tạo tại Việt Nam. Ngoài ra, nếu bạn có thắc mắc liên quan đến nội dung trên hoặc cần tư vấn các vấn đề pháp lý khác về thủ tục công chứng, xin vui lòng liên hệ theo thông tin:
VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ
Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà
1. Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
2. Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Ngoài ra, chúng tôi có đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
CÁC LOẠI HỢP ĐỒNG – GIAO DỊCH
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
Dịch thuật, chứng thực bản dịch các loại văn bản
Công chứng hợp đồng tặng cho quyền sử dụng đất
Công chứng hợp đồng mua bán, chuyển nhượng nhà đất
Công chứng văn bản thừa kế, phân chia di sản thừa kế
Công chứng di chúc, lưu giữ, bảo quản di chúc
Công chứng văn bản thỏa thuận về tài sản chung
Công chứng hợp đồng ủy quyền, giấy ủy quyền
Công chứng hợp đồng thế chấp tài sản
Công chứng hợp đồng mua bán Ô tô, Xe máy
Công chứng hợp đồng cho thuê, cho mượn BĐS
Cấp bản sao tài liệu, hợp đồng giao dịch